Zmiany dla ukraińskich uchodźców w Europie od kwietnia: nowe zasady w Polsce, Niemczech, Czechach i nie tylko.

Rada Unii Europejskiej przedłużyła obowiązywanie Dyrektywy o tymczasowej ochronie dla ukraińskich uchodźców do 4 marca 2026 roku, zapewniając prawie 4 milionom Ukraińców możliwość legalnego pobytu w Europie. Jednocześnie w różnych krajach UE wprowadzane są istotne zmiany w zasadach pobytu i wsparcia społecznego, które wejdą w życie od kwietnia 2025 roku.

Przedłużenie tymczasowej ochrony w UE

Unia Europejska oficjalnie przedłużyła tymczasową ochronę dla ukraińskich uchodźców do marca 2026 roku. Jak zaznaczyła Nicole de Moor, sekretarz stanu Belgii ds. azylu i migracji: 'Dopóki w Ukrainie spadają bomby, sytuacja tam jest niebezpieczna'. Ta decyzja nie zmienia kategorii osób, na które rozciąga się tymczasowa ochrona, określonych w marcu 2022 roku.

Tymczasowa ochrona zapewnia uchodźcom prawo do pobytu, dostęp do rynku pracy i mieszkań, pomoc medyczną, zabezpieczenie społeczne oraz dostęp do edukacji dla dzieci.

Zmiany w Polsce: karta CUKR i nowe zasady pobytu

Od 2025 roku ukraińscy uchodźcy w Polsce z statusen PESEL UKR będą mogli uzyskać kartę pobytową CUKR, która pozwoli im legalnie mieszkać i pracować w kraju przez 3 lata. O tę kartę będą mogli ubiegać się obywatele, którzy mieli status PESEL UKR na dzień 4 marca 2024 roku.

Ważne warunki uzyskania karty CUKR:

• Wniosek można będzie złożyć tylko online przez elektroniczny system Urzędu do Spraw Cudzoziemców
• Aby uzyskać kartę CUKR, należy mieć nieprzerwany status UKR przez co najmniej 365 dni
• Po uzyskaniu karty CUKR uchodźcy automatycznie tracą status PESEL UKR i w związku z tym nie będą mogli korzystać z powiązanych z nim przywilejów
• Z nowym statusem Ukraińcy będą mogli wyjeżdżać z Polski na okres nieprzekraczający 6 miesięcy bez utraty prawa do pobytu

Okres legalnego pobytu ukraińskich uchodźców w Polsce został przedłużony do 30 września 2025 roku.

Niemcy: zmiany w świadczeniach społecznych i zachęty do zatrudnienia

W 2025 roku w Niemczech planowane jest obniżenie zasiłku Bürgergeld o 30% na trzy miesiące dla osób zdolnych do pracy, które odmówiły przyjęcia ofert pracy. Ta decyzja ma na celu zachęcenie uchodźców do poszukiwania pracy i zmniejszenie obciążenia budżetu.

Kwota Bürgergeld pozostanie na poziomie roku 2024 i wynosi:

• 563 euro dla samotnych dorosłych
• 506 euro dla par małżeńskich
• 471 euro dla nastolatków w wieku 14-17 lat
• 390 euro dla dzieci w wieku 6-13 lat
• 357 euro dla dzieci do 5 lat

Znaczące zmiany mogą nastąpić po wyborach parlamentarnych w Niemczech w lutym 2025 roku. Konserwatywne partie CDU/CSU proponują ograniczenie świadczeń społecznych dla nowo przybyłych ukraińskich uchodźców oraz ograniczenie dostępu do mieszkań i opieki medycznej. Według ich propozycji nowi przybyli Ukraińcy dostawaliby nie Bürgergeld (563 euro), a pomoc dla poszukujących azylu (460 euro).

Jednocześnie rząd Niemiec planuje wprowadzenie systemu zachęt do zatrudnienia: Ukraińcy pod ochroną tymczasową, którzy znajdą pracę i będą pracować co najmniej rok, otrzymają bonus w wysokości 1000 euro.

Czechy: długoterminowe pozwolenia na pobyt i reforma statusu uchodźców

Czechy planują wprowadzić nowy typ długoterminowego pozwolenia na pobyt (dlouhodobý pobyt) w połowie 2025 roku. To pozwolenie znacznie różni się od pozwolenia na stały pobyt (trvalý pobyt) i ma zapewnić cudzoziemcom możliwość przebywania w kraju przez 5 lat z pełnym dostępem do rynku pracy.

W lutym 2025 roku czeskie władze ogłosiły dwa ważne aktualizacje:

1. Przedłużenie ochrony dla uchodźców do 31 marca 2026 roku
2. Wprowadzenie nowego pięcioletniego pozwolenia na pobyt z prawem do pracy dla osób, które uciekły przed wojną w Ukrainie

Aby uzyskać takie pozwolenie, należy mieszkać w Czechach w trybie tymczasowej ochrony przez co najmniej dwa lata i być ekonomicznie samodzielnym.

Irlandia: ograniczenia w dostępie do mieszkań i redukcja wsparcia społecznego

Od marca 2025 roku nowo przybyli ukraińscy uchodźcy w Irlandii nie będą już otrzymywać bezpłatnych mieszkań państwowych. W pierwszej kolejności będą eksmitowani ci, którzy mieszkają tam najdłużej. Ten polityczny mechanizm ma na celu zmniejszenie liczby Ukraińców na utrzymaniu państwa i zachęcenie ich do samodzielnego mieszkania.

W ostatnich miesiącach 2024 roku liczba Ukraińców żyjących w państwowych schronieniach w Irlandii zmniejszyła się z 58 830 do 35 833. Rząd ograniczył wsparcie społeczne oraz skrócił czas pobytu nowo przybyłych uchodźców do 90 dni.

Litwa: przedłużenie bezpłatnego transportu i inne przywileje

Rada Miejska Wilna przedłużyła bezpłatny transport publiczny dla uchodźców z Ukrainy o kolejny rok. Ta ulga dostępna jest Ukraińcom od marca 2022 roku. Podobna decyzja została podjęta w innych dużych miastach Litwy.

Stan na początku 2025 roku, w Litwie przebywa około 90 tysięcy Ukraińców, z czego prawie 34% jest oficjalnie zatrudnionych. Tymczasowa ochrona trwa do 4 marca 2026 roku, więc ukraińcy